مشاوره خانواده چگونه به حل مشکلات خانواده کمک میکند؟
وقتی یک خانواده سالم و خوشحال است، همه چیز خوب و درست به نظر میرسد. والدین به راحتی با فرزندان خود ارتباط برقرار میکنند و فرزندان، والدین خود را بهترین دوستان خود میدانند و تمام چالشها و مسائل خود را با آنان در میان میگذارند. والدین نسبت به یکدیگر وفادار هستند و در کمال همدلی همانند دو روح در یک جسم، خانواده را مدیریت میکنند و آن را به سوی تعالی سوق میدهند. اما همه خانوادهها همیشه اینطور پایدار، سالم و شاد نمیمانند. تنشهای زندگی مدرن، نیاز به برقراری تعادل بین کار و زندگی، دعوا زن و شوهر، اعتیاد فرزند یا همسر، مشکلات رفتاری فرزندان در سنین مختلف، بروز بحرانهای خانوادگی و رویارویی با چالشهای مربوط به سلامت روان اعضاء میتواند کل خانواده را به زانو درآورد. این مشکلات خانوادگی میتوانند دریچهی جدیدی از چالشها را به روی شما باز نمایند، که کمک گرفتن از یک متخصص یا مشاوره خانواده برای حل و فصل مشکلات را ضروری میسازند. جهت آگاهی از ضرورت، فواید و چگونگی مراجعه به مشاور خانواده در این مقاله با ما همراه باشید.
پسر ما خودش را در اتاق حبس کرده و حتی در اتاق خود را نیز قفل میکند. چه کار کنیم؟ شوهر من شبها خوابش نمیبرد، بسیار آشفته رفتار میکند و کمتر با من حرف میزند، احساس میکنم دچار مشکل شده است. آیا راهی وجود دارد که بتوانم به او کمک کنم؟ از رفتارهای همسرم متوجه شدم که روابط صمیمانهای را با یک خانم آغاز کرده است. چطور زندگیم را از خطر خیانت حفظ کنم؟
این سوالات و بسیاری سوالات مشابه دیگر، نشاندهنده بروز مشکل در یک خانواده و نیاز به کمک گرفتن از یک مشاور خانواده است. مشاوره خانواده با مشاوره بیمار متفاوت است، زیرا مشاوره خانواده در راستای بهبود و حل بحرانهای مربوط به سلامت روان اعضای خانواده شکل میگیرد و هدف آن بهبود سطح کیفی زندگی در خانواده است. مشاوره خانواده به بهبود روابط والدین، فرزندان و اعضای خانواده بزرگتر (خاله،عمه، دایی، عمو، پدربزرگ و مادربزرگ) کمک میکند.
نظام خانواده دارای ساختار و الگوهای ارتباطی است که شیوههای فرزند پروری والدین، شخصیت اعضا و سایر عوامل بر این سیستم پیچیده اثر میگذارد. هر فرد به طور جزئی محصول محیطی است که در آن رشد میکند. خانواده نقش مهمی را در رشد عاطفی، جسمی و معنوی هر یک از اعضای خود ایفا مینماید، زیرا هر فرد در سیستم خانواده تحت تأثیر دیگر اعضاء قرار میگیرد، چون مشکلات و بیماری روحی یک فرد میتواند زندگی و تعاملات دیگر اعضای خانواده را نیز تغییر دهد.
مشاوره خانواده برای موارد زیر مفید است:
- حل یک مسئله خاص یا مشکلات خانوادگی
- آماده کردن خانواده برای یک تغییر عمده در زندگی مانند طلاق یا ازدواج مجدد
- کمک به بهتر شدن نقش خانواده در زندگی فردی اعضاء
مزایای مراجعه به مشاور خانواده
هنگامی که یک خانواده در وضعیت بحرانی قرار دارد، مشاوره خانواده، محیط امنی را برای اعضای خانواده ایجاد میکند تا آنها در کمال آرامش احساسات خود را بیان کنند، از یکدیگر سوال نمایند و راهحل مشکلات خود را بیابند. گاهی اوقات خانوادهها فقط به یک منطقه آرام، خنثی و بیطرف نیاز دارند تا تمام مشکلات خود را با گفتگو حل کنند. برای مثال یکی از مشکلاتی که در اکثر مواقع با ایجاد محیطی بیطرفانه و آرام به راهکارهای عملی حل مسئله میرسد، اختلافات و دعوا زن و شوهر است.
پس هنگامی که احساس میکنید مسائل خانواده شما خیلی بزرگ هستند و شما نمیتوانید آنها را مدیریت کنید و مشکلات را بهبود بخشید، زمان آن رسیده است که به یک مشاور خانواده مراجعه نمایید. مشاور خانواده میتواند به شما در پیدا کردن راههای جدید برای مدیریت اختلافات، درگیریها و چالشها کمک کند. مزایای کمک گرفتن از یک مشاور و حضور در جلسات مشاوره خانواده عبارتند از:
- درک نحوه عملکرد خانواده توسط والدین و فرزندان
- شناسایی نقاط قوت و ضعف موجود در سیستم یک خانواده
- تعیین اهداف و ایجاد استراتژی برای حل چالشها
- بهبود مهارتهای ارتباطی اعضای خانواده
- قویتر شدن بنیان خانواده
مشاوره خانواده اغلب با کمک گرفتن از انواع درمانهای روان شناسی، به بهداشت و سلامت روان اعضای خانواده کمک میکند. مشاور خانواده علاوه بر حل مشکلات خاص یک یا چند عضو خانواده، سایر اعضا را نیز به درمان فردی تشویق میکند.
دلایل مراجعه به مشاور خانواده
زمانی خانوادهها برای مراجعه به مشاور احساس نیاز میکنند که به خاطر مشکلات در تنگنا قرار میگیرند و نه تنها نمیتوانند مشکلات خانوادگی خود را حل کنند، بلکه ریشه و علت آنها را نیز نمیتوانند شناسایی نمایند. تعارض و اختلاف خانوادگی (مانند ناسازگاری فرزندان، دعوا زن و شوهر و غیره) در همه خانوادهها بوجود میآید. بسیاری از خانوادهها برای مقابله با این اختلافات به مهارتهای لازم مجهز نیستند و مسائل حل نشده به مرور تبدیل به بحران میشوند. هنگامی که یک خانواده به وضعیت بحرانی میرسد، یک یا چند عضو از خانواده احساس دشواری میکنند و ممکن است اقدامات اشتباهی را برای کاهش درد یا استرس انجام دهند. این وضعیت بحرانی باعث میشود تا اعضای خانواده برای حفظ بنیان خانواده، بجنگند یا در صورت ناتوانی از مشکلات فرار کنند. متأسفانه، افراد میخواهند به تنهایی مشکلات را حل نمایند و زمانی که نمیتوانند راهحلی را بیابند، به فرار از مشکل پناه میبرند. در بزرگسالان، فرار از مشکلات خانوادگی به صورت یکی از موارد زیر بروز میکند:
- کار کردن بیش از حد
- نماندن در خانه با مشغول کردن خود با سرگرمیهای بیرونی
- پناه بردن به فضای مجازی و شبکههای اجتماعی
- مصرف مواد مخدر یا الکل
- خیانت
- جدایی و طلاق
در فرزندان نوجوان خانواده، فرار از مشکلات خانوادگی به یکی از اشکال زیر انجام میشود:
- بازیهای ویدئویی
- پناه بردن به دوستان و فعالیتهای اجتماعی
- غرق کردن خود در شبکهها و رسانههای اجتماعی
- پناه بردن به درس یا ورزش
- خوابیدن بیش از حد و افسردگی
- مصرف مواد مخدر
- فرار از خانه
هنگامی که فرد برای حل بحران به بن بست میرسد، ممکن است، گزینه حذف خود یا همان خودکشی را انتخاب کند. بنابراین قبل از اینکه مشکلات خانوادگی دچار بحران شود، باید برای مراجعه به مشاور خانواده اقدام کرد.
هر کسی که به دنبال روابط خانوادگی سالمتر و صمیمیتر است، باید از مشاوره خانواده بهره ببرد. مشاوره خانواده برای درمان طیف گستردهای از مشکلات کاربرد دارد، از جمله:
- مشکلات و دعوا زن و شوهر
- درگیری والدین و فرزندان
- مشکلات بین فرزندان
- اثرات بیماری روحی و روانی یکی از اعضاء بر خانواده
- اعتیاد یکی از اعضاء خانواده به مواد مخدر، قرصهای روانگردان و الکل
- مشکلات مالی یا عدم توافق والدین در مورد پرداخت هزینههای مالی خانواده
- مشکلات فرزندان خانواده در مدرسه
- خشونت و ضرب و شتم میان اعضای خانواده
- احساس ناامیدی و درماندگی اعضاء خانواده
- بروز واکنشهای عاطفی حاد از قبیل خشم، ترس، استرس و غیره
- تمایل یک یا چند عضو از خانواده برای زندگی جداگانه
- مشکلات رفتاری کودکان
- مراقبت از یک عضو خانواده با نیازهای ویژه
- مسائل ارتباطی مربوط به اعضای خانواده بزرگتر (عمه، خاله، دایی، عمو و مادربزرگ و پدربزرگ)
- بیماری یا مرگ یکی از اعضاء خانواده
- خیانت
- جدایی یا طلاق
- نحوه برنامهریزی برای حضانت مشترک از کودکان
تصمیم گیری درباره مراجعه به مشاور خانواده
با وجود مزایای فراوان مراجعه به مشاور خانواده، دیدگاه افراد و خانوادهها خود بزرگترین موانع برای بهرهمندی از مزایای مشاوره خانواده هستند. به همین دلیل تصمیمگیری درباره مراجعه به مشاور خانواده برای حل مشکلات خانوادگی میتواند به یک تصمیم بزرگ تبدیل شود. بر خلاف دیدگاه بسیاری از افراد که فکر میکنند مراجعه به مشاور خانواده، اعتراف و پذیرفتن شکست است، در واقع انتخاب مشاوره خانواده یک قدم بزرگ برای جلوگیری از شکست محسوب میشود.
مشاوره خانواده را به عنوان راهی برای اضافه کردن برخی از ابزارها به جعبه ابزار ارتباطی خانواده خود تصور کنید. با بهرهمندی از مشاورههای یک متخصص خانواده، شما میتوانید راهکارهای جدیدی را برای برقراری ارتباط با سایر اعضای خانواده و حل مشکلات خانوادگی و فردی بیاموزید.
یافتن و انتخاب مشاور خانواده
جلسات مشاوره، توسط یک متخصص به نام مشاور خانواده هدایت میشود. مشاور خانواده میتواند یک روانشناس، مددکار اجتماعی یا یک درمانگر خانواده باشد که درباره درمان و بهبود سلامت خانواده آموزش دیده است.
هنگامی که شما تصمیم میگیرید به مشاور خانواده مراجعه کنید، در قدم اول باید یک مشاور مناسب را بیابید. برای یافتن یک متخصص یا مشاور خانواده میتوانید از دوستان یا پزشک خانوادگی خود مشورت بگیرید یا به مراکز مشاوره مراجعه نمایید. برای اطمینان از مناسب بودن مشاور خانواده معرفی شده، کافی است سوالات زیر را از او بپرسید:
- آیا در زمینه مشاوره خانواده و خانواده درمانی آموزش دیدهاید؟
- آیا شما در زمینه مشکلات خانوادگی ما تجربه لازم را دارید؟
- دفتر شما کجاست؟ چه ساعتهایی میتوان به شما مراجعه کرد؟
- مدت هر جلسه مشاوره چند ساعت است؟
- فکر میکنید که ما به چند جلسه مشاوره نیاز داریم؟
- آیا بیمه درمانی ما هزینههای مشاوره خانوادگی را تحت پوشش قرار میدهد؟
- هر جلسه چقدر هزینه دارد؟ آیا باید هزینه کل جلسات را یکجا پرداخت کنم یا میتوان هزینه هر جلسه را جداگانه داد؟
فرآیند مشاوره خانواده
بسته به اهداف و نیازهای منحصر به فرد خانواده، ترکیبات مختلفی از اعضای خانواده ممکن است در هر جلسه مشاوره خانواده شرکت کنند.
ابتدا مشاور با همه یا برخی از افراد خانواده صحبت خواهد کرد تا آنچه را که در حال وقوع است، درک کند. او در مورد اینکه هر یک از اعضاء مشکلات را چگونه میببیند، از چه زمانی مشکلات خانوادگی شروع شده و اینکه چگونه خانواده برای مدیریت امور تلاش کرده است، سوالاتی را میپرسد.
سپس مشاور خانواده یک برنامه درمانی را اجرا خواهد کرد. هدف مشاور از اجرای این برنامه، بهبود مشکلات خانوادگی است، نه یافتن مقصر و سرزنش او. مشاور خانواده کمک میکند تا اعضاء بهتر ارتباط برقرار کنند، مشکلات را حل نمایند و راههای جدیدی را برای همکاری با یکدیگر بیابند. مشاوره خانواده یا خانواده درمانی همیشه نمیتواند مشکل را از بین ببرد، اما میتواند مهارتهای جدیدی را به اعضای خانواده آموزش دهد تا مشکلات خانوادگی خود را در مسیر صحیح مدیریت کنند.
معمولا فرآیند مشاوره خانواده زیاد طول نمیکشد. به طور متوسط مدت مشاوره حدود ۱۲ جلسه است که بسته به تصمیم مشاور خانواده و نوع مشکلات خانوادگی، تعداد جلسات مورد نیاز تغییر میکند.
سخن پایانی
قطعا مشکلات خانوادگی (مانند اعتیاد، خیانت، دعوا زن و شوهر و غیره) به یک باره حاد و غیر قابل حل نمیگردند و با آگاهی از مهارتهای ارتباطی و راهکارهای حل مسائل میتوان از شکلگیری بحرانهای خانوادگی پیشگیری کرد. بنابراین قبل از اینکه مشکلات خانوادگی به بحرانهای طاقتفرسا تبدیل شوند، باید برای مراجعه به مشاور خانواده قدم برداشت. جالب است که انسانها برای مسائل پزشکی و قانونی خود به متخصصان مراجعه میکنند و این مشکلات را نزد خود محرمانه نگه میدارند. اما متاسفانه برای حل مشکلات خانوادگی از دوستان و آشنایان خود مشورت میگیرند و به متخصص خانواده مراجعه نمیکنند. در حالی که مشکلات خانوادگی نیز همانند مسائل مالی و پزشکی خصوصی هستند و باید آنها را محرمانه نگه داشت. بیایید به جای تعلل و دیدگاههای غلط نسبت به مشاوره خانواده از مزایای آن بهره ببریم و برای حل مشکلات خانوادگی و محکم کردن ریشههای خانواده خود، از مشاور خانواده کمک بگیریم.
یک دیدگاه بنویسید